Stopa referencyjna to kluczowy wskaźnik w polityce monetarnej, ustalany przez bank centralny danego kraju, który wpływa na koszt pieniądza na rynku międzybankowym. Jest to stopa procentowa, według której bank centralny przeprowadza operacje otwartego rynku, w tym głównie transakcje dotyczące krótkoterminowych papierów wartościowych. Stopa referencyjna stanowi bazę dla oprocentowania kredytów oraz depozytów w bankach komercyjnych, co oznacza, że wpływa na koszty zaciągania pożyczek przez przedsiębiorstwa i konsumentów, a także na oprocentowanie oszczędności. Zmiana stopy referencyjnej jest kluczowym narzędziem w kontroli inflacji oraz stymulowaniu wzrostu gospodarczego.
Bank centralny wykorzystuje stopę referencyjną do regulowania ilości pieniądza w gospodarce. Kiedy bank centralny podnosi stopę referencyjną, pożyczki stają się droższe, co ogranicza popyt na kredyt i spowalnia konsumpcję oraz inwestycje. To działanie ma na celu zredukowanie presji inflacyjnej, ponieważ zmniejszenie popytu na towary i usługi pomaga w stabilizowaniu cen. Z kolei obniżenie stopy referencyjnej stymuluje gospodarkę, ponieważ pożyczanie pieniędzy staje się tańsze, co zachęca do inwestycji i wydatków, a w konsekwencji przyczynia się do wzrostu gospodarczego.
Stopa referencyjna ma także bezpośredni wpływ na kursy walut i międzynarodowe przepływy kapitału. Wyższe stopy referencyjne mogą przyciągać zagranicznych inwestorów, którzy szukają wyższych zwrotów, co prowadzi do wzrostu wartości waluty krajowej. Jednakże podniesienie stopy referencyjnej może również zahamować rozwój gospodarki, jeśli zbyt mocno ograniczy dostępność kapitału. Dlatego banki centralne starają się utrzymać odpowiedni balans, aby zapewnić stabilność cen oraz równowagę w gospodarce.