Prace nad ustawą o fundacji rodzinnej trwały od kilku lat. W grudniu 2022 roku sejm przegłosował wprowadzenie tej zupełnie nowej instytucji. Czym jest fundacja rodzinna i jaką rolę może odgrywać w biznesie?
Realnym wsparciem dla wielopokoleniowych polskich przedsiębiorstw może być fundacja rodzinna. Ustawa z 6 lutego 2023 r. podpisana przez Prezydenta RP weszła w życie 22 maja. Co zmienia w kwestii sukcesji w firmie i z jakimi obecnie funkcjonującymi narzędziami może być porównywana?
Fundacja rodzinna – co to jest?
W ostatnich miesiącach sporo mówi się o nowelizacjach w polskim prawie, które dotyczą zasad sukcesji w prowadzonych biznesach. Niejako równolegle do tych działań toczyły się ostatnie prace nad powołaniem do życia instytucji fundacji rodzinnej, która ma wspierać w przekazywaniu majątku w ręce przyszłych sukcesorów z pokolenia na pokolenie. W ogólnym założeniu obie kwestie łączą firmy rodzinne, a także moment przekazania przedsiębiorstwa czy to z powodu rezygnacji dotychczasowego właściciela, czy też w ramach postępowania spadkowego.
Wiele kwestii związanych z sukcesją pozostawało niejasnych, dlatego oprócz uproszczeń w dotychczasowych przepisach, stworzono także nową ustawę, która umożliwia stworzenie fundacji rodzinnej. Bywa ona także nazywana „skarbcem rodzinnego majątku” z zapisanymi zasadami korzystania z niego w przyszłości przez kolejne pokolenia.
Czemu ma ona służyć?
Fundacja rodzina to projekt, który był rozwijany w ciągu ostatnich lat przez ustawodawcę i grono niezależnych ekspertów. Celem podstawowym tej instytucji ma być pomoc polskim przedsiębiorcom prowadzącym firmy rodzinne w międzypokoleniowym zarządzaniu majątkiem. Pod tym pojęciem kryje się szereg działań, które w większości pełnią rolę pewnego rodzaju „buforu bezpieczeństwa” w przypadku sytuacji niekorzystnych dla kapitału organizacji. Mowa tu zatem o takich elementach zarządzania jak:
- zapewnianie środków do życia członkom najbliższej rodziny przedsiębiorcy,
- utrzymanie majątku firmowego w jednych rękach,
- reinwestycja wypłacanego z firmy kapitału,
- planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń,
- zabezpieczenie przed sprzedażą na rzecz podmiotów zewnętrznych,
- pomnażanie majątku na rzecz członków rodziny.
Kto może skorzystać z fundacji rodzinnej?
Z projektu mogą skorzystać rodziny, które mają jasną wizje tego, w jaki sposób będzie przez nich zarządzany majątek firmy. Przed podjęciem działań związanych z utworzeniem fundacji, warto rozważyć stworzenie konstytucji rodzinnej. To dokument, w którym za porozumieniem stron spisane są wszystkie istotne wartości. Stanowi on swego rodzaju drogowskaz dla sukcesorów mających problem w podjęciu spójnych decyzji dotyczących przyszłości firmy.
Jak powstaje fundacja rodzina?
Cały proces rozpoczyna się od fundatora, czyli osoby, która powołuje fundację do życia i przeznacza na jej rzecz majątek. Może to być jedna lub więcej osób – wyjątkiem jest akt założycielski w testamencie, który może ustanowić tylko jeden fundator. Następnie należy złożyć oświadczenie o ustanowieniu instytucji przed notariuszem.
Wcześniej warto zweryfikować zainteresowanie wszystkich obecnych oraz przyszłych beneficjentów i dojść do tzw. zgody międzypokoleniowej z wykorzystaniem np. konstytucji rodzinnej. Dobrym pomysłem także jest zrobienie audytu prawno-podatkowego posiadanego majątku przed wniesieniem go do fundacji.
Następnie przygotowywany jest statut. To w nim powinny zostać zawarte wszelkie zasady dotyczące działania fundacji rodzinnej. Trzeci krok to utworzenie funduszu założycielskiego, który musi zostać przekazany przez fundatora w wysokości co najmniej 100 000 zł. Po podpisaniu aktu założycielskiego i utworzeniu statutu należy udać się do GUS i US, w celu uzyskania numeru REGON i NIP. Z tymi dokumentami można udać się np. do Banku Pekao S.A. i otworzyć rachunek firmowy oraz maklerski dla nowopowstałego podmiotu. Cały proces kończy wpisanie instytucji do prowadzonego rejestru fundacji rodzinnych (RFR) i beneficjentów rzeczywistych do CRBR.
Jak zawsze w przypadku nowych rozwiązań prawnych, warto skorzystać z profesjonalnego wsparcia zarówno przy zakładaniu fundacji rodzinnej, jak i w kwestiach związanych z planowaniem sukcesji w firmie. Klienci Bankowości Prywatnej Banku Pekao S.A. mogą w tym aspekcie liczyć na wsparcie. Usługa Family Office zapewnia właściwy know-how na każdym etapie wprowadzania powyższych zmian. Posiadacze konta mogą skorzystać z profesjonalnych usług doświadczonych ekspertów, którzy wspierają biznes w przeprowadzeniu przez cały proces sukcesji.
Status prawny i podatkowy fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna będzie posiadać osobowość prawną. Większość przepisów regulujących funkcjonowanie tej instytucji pokrywa się z prawem spółek handlowych, co z pewnością ułatwi działanie tego typu podmiotów na rynku. Ważną informacją jest również fakt, że chociaż formalnie fundacja jest płatnikiem CIT, będzie jej przysługiwać prawo do podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego. Dotyczy to jednak wyłącznie fundatora oraz bliskiej rodziny (małżonka, rodzeństwa, pasierbów, ojczymów lub macoch). Pozostali zapłacą 10 proc. (I i II grupa podatkowa) oraz 15 proc. PIT w momencie przekazywania środków beneficjentom.
Źródła:
https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/fundacja-rodzinna
https://www.ey.com/pl_pl/law/fundacja-rodzinna-wszystko-o-nowej-instytucji-w-polskim-prawie
