Podatek od spadków i darowizn to obowiązkowe świadczenie publicznoprawne, które muszą uiścić osoby nabywające majątek w drodze dziedziczenia, zapisu testamentowego lub darowizny. Obowiązek ten dotyczy zarówno nieruchomości, jak i ruchomości, środków pieniężnych czy praw majątkowych. Kluczowym czynnikiem decydującym o wysokości podatku jest wartość majątku oraz stopień pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym lub między spadkodawcą a spadkobiercą. Podatek ten ma charakter progresywny, co oznacza, że im wyższa wartość spadku lub darowizny, tym wyższa stawka podatku, co może skutkować znaczącymi obciążeniami finansowymi dla beneficjentów.
W polskim systemie podatkowym obowiązuje podział na trzy grupy podatkowe, w zależności od relacji rodzinnych pomiędzy osobą przekazującą majątek a odbiorcą. Najkorzystniejsze warunki podatkowe dotyczą osób z pierwszej grupy, czyli najbliższej rodziny, w skład której wchodzą małżonkowie, dzieci, rodzice oraz rodzeństwo. Dla tych osób przewidziane są znaczne ulgi oraz kwoty wolne od podatku, co oznacza, że mogą oni otrzymać większe majątki bez konieczności zapłaty podatku, o ile nie przekroczą one określonych progów. Druga i trzecia grupa obejmują dalszych krewnych oraz osoby niespokrewnione, które podlegają wyższym stawkom podatkowym i mają mniejsze kwoty wolne od podatku.
Warto również zauważyć, że istnieje wiele sytuacji, w których osoby obdarowane lub spadkobiercy mogą uniknąć obowiązku płacenia podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów. Na przykład, najbliżsi członkowie rodziny są całkowicie zwolnieni z tego podatku, jeżeli zgłoszą darowiznę lub spadek do odpowiedniego urzędu skarbowego w określonym terminie. Dodatkowo, istnieją liczne przepisy, które umożliwiają rozłożenie płatności podatku na raty lub odroczenie jego zapłaty, co może być korzystne w sytuacjach, gdy nabycie majątku wiąże się z koniecznością przeprowadzenia długotrwałych formalności prawnych.