Bank centralny to instytucja odpowiedzialna za zarządzanie polityką monetarną danego kraju lub grupy krajów, której głównym celem jest stabilizowanie systemu finansowego oraz dbanie o stabilność cen. Bank centralny pełni rolę nadrzędną wobec innych banków w systemie finansowym, regulując podaż pieniądza i kontrolując inflację poprzez ustalanie stóp procentowych, prowadzenie operacji otwartego rynku oraz nadzorowanie sektora bankowego. W zależności od kraju bank centralny może być niezależną instytucją działającą z dala od wpływów rządu, aby zapewnić obiektywność i efektywność swoich działań.
Jednym z podstawowych zadań banku centralnego jest emisja pieniądza, co oznacza, że jest on jedyną instytucją uprawnioną do drukowania waluty kraju. Oprócz tego bank centralny pełni funkcję pożyczkodawcy ostatniej instancji dla banków komercyjnych, co oznacza, że w sytuacjach kryzysowych zapewnia im płynność, aby zapobiec upadłości i panice finansowej. Inną kluczową funkcją jest prowadzenie polityki stóp procentowych – bank centralny ustala referencyjną stopę procentową, która wpływa na koszt kredytów i oszczędności w gospodarce, co z kolei reguluje poziom konsumpcji, inwestycji oraz inflacji.
W wielu krajach bank centralny, jak np. Narodowy Bank Polski (NBP) czy Europejski Bank Centralny (EBC), jest także odpowiedzialny za nadzór nad sektorem bankowym, monitorując stabilność instytucji finansowych i dbając o przestrzeganie standardów regulacyjnych. Bank centralny prowadzi także operacje na rynku otwartym, kupując lub sprzedając papiery wartościowe, aby wpływać na poziom rezerw w systemie bankowym i tym samym kontrolować podaż pieniądza. W sytuacjach kryzysowych bank centralny może wdrażać niestandardowe środki, takie jak luzowanie ilościowe, aby wspierać stabilność finansową i pobudzać wzrost gospodarczy.