Teoria portfelowa, opracowana przez Harry’ego Markowitza w 1952 roku, stanowi jedno z fundamentalnych założeń nowoczesnych finansów. Jej głównym celem jest wskazanie sposobu budowania portfela inwestycyjnego, który maksymalizuje oczekiwany zwrot przy danym poziomie ryzyka. Markowitz udowodnił, że odpowiednia dywersyfikacja aktywów pozwala ograniczyć ryzyko systematyczne poprzez minimalizowanie wpływu pojedynczych strat na całość portfela. Kluczową koncepcją tej teorii jest tzw. efektywna granica (efficient frontier), która reprezentuje zestaw portfeli o najlepszym stosunku ryzyka do zwrotu.
Podstawą teorii Markowitza jest analiza korelacji między różnymi aktywami w portfelu. Właściwa kombinacja inwestycji o niskiej współzależności może prowadzić do zmniejszenia ogólnej zmienności portfela bez konieczności obniżania oczekiwanej stopy zwrotu. Model ten zakłada, że inwestorzy podejmują decyzje w sposób racjonalny, dążąc do optymalizacji swoich wyników finansowych. Zastosowanie metod matematycznych, takich jak macierze kowariancji czy odchylenie standardowe, pozwala na precyzyjne określenie optymalnej struktury portfela.
Teoria portfelowa Markowitza stała się podstawą dla dalszych badań w dziedzinie finansów, prowadząc do rozwoju modelu wyceny aktywów kapitałowych (CAPM) oraz innych zaawansowanych strategii inwestycyjnych. Współcześnie jest szeroko stosowana zarówno przez inwestorów indywidualnych, jak i instytucjonalnych, takich jak fundusze emerytalne czy banki inwestycyjne. W erze nowoczesnych technologii i analizy danych, teoria ta znajduje zastosowanie w algorytmach zarządzania portfelami, które dynamicznie dostosowują skład aktywów do zmieniających się warunków rynkowych. Dzięki temu inwestorzy mogą lepiej kontrolować ryzyko i osiągać bardziej przewidywalne wyniki finansowe.
