Wypadki z wysokości to jedno z najpoważniejszych zagrożeń w pracy. Ich skutki często są bardzo ciężkie. Jak im zapobiec? Trzeba działać szeroko: rozumieć ryzyko, korzystać z dobrych zabezpieczeń i trzymać się procedur.
W Polsce, tak jak w wielu krajach, upadki z wysokości zdarzają się często i kończą się poważnymi urazami, a nawet śmiercią. Zrozumienie, dlaczego do nich dochodzi, to pierwszy krok do ograniczenia ich liczby.
Jeśli pracujesz na budowie, w magazynie lub w innym miejscu, gdzie wykonuje się prace na wysokości, musisz znać zagrożenia i wiedzieć, jak się chronić. Jeśli jednak dojdzie do wypadku i potrzebujesz wsparcia prawnego, pamiętaj, że są specjaliści, którzy mogą pomóc uzyskać odszkodowanie za upadek z wysokości w UK.
Czym są wypadki z wysokości i dlaczego są tak niebezpieczne?
Praca na wysokości jest potrzebna w wielu branżach, ale wiąże się z dużym ryzykiem. Nawet pozornie mała wysokość może zagrażać życiu. Upadki z wysokości należą do najczęstszych przyczyn śmiertelnych wypadków przy pracy, a obrażenia po takich zdarzeniach są zwykle bardzo ciężkie.
To nie tylko złamania czy urazy wewnętrzne, ale też urazy głowy, które mogą prowadzić do trwałej niepełnosprawności lub śmierci. Dobra wiedza o tym, jak dochodzi do takich wypadków i jakie niosą skutki, pozwala lepiej im zapobiegać.
Definicja pracy i wypadku na wysokości
Zgodnie z polskimi przepisami BHP, praca na wysokości to praca wykonywana na powierzchni znajdującej się co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Nie zalicza się do tego pracy na powierzchni osłoniętej ze wszystkich stron do wysokości min. 1,5 m pełnymi ścianami, ścianami z oknami oszklonymi lub innymi stałymi konstrukcjami chroniącymi pracownika przed upadkiem.
Wypadek z wysokości to nagłe zdarzenie, które powoduje upadek pracownika i prowadzi do urazu lub szkody. Trzeba podkreślić, że upadek z wysokości poniżej 2 metrów też może skończyć się tragicznie, a połowa śmiertelnych upadków zdarza się z wysokości mniejszej niż 5 metrów.
Statystyki dotyczące wypadków z wysokości w Polsce
Dane pokazują skalę problemu. W latach 2009-2018 odnotowano 871 śmiertelnych wypadków przy pracy, z czego ponad jedna trzecia wynikała z upadków. W 2021 roku na budowach doszło do ponad 4 tysięcy wypadków, a średni czas niezdolności do pracy wyniósł 49,1 dnia na jednego poszkodowanego.
Co trzeci śmiertelny wypadek w budownictwie to upadek z wysokości. W latach 2016-2020 w budownictwie poszkodowanych zostało 24,7 tys. osób, 240 zmarło, a 354 odniosły ciężkie obrażenia.
| Okres / sektor | Wskaźnik | Wartość |
|---|---|---|
| 2009–2018 (ogółem) | Śmiertelne wypadki przy pracy | 871 (ponad 1/3 z powodu upadków) |
| Budownictwo, 2021 | Liczba wypadków | ponad 4 000 |
| Budownictwo, 2021 | Średnia niezdolność do pracy | 49,1 dnia na poszkodowanego |
| Budownictwo, 2016–2020 | Poszkodowani | 24,7 tys. |
| Budownictwo, 2016–2020 | Ofiary śmiertelne | 240 |
| Budownictwo, 2016–2020 | Ciężkie obrażenia | 354 |
Typowe skutki upadków z wysokości
Upadki z wysokości często kończą się ciężkimi obrażeniami, które mogą zmienić całe życie poszkodowanego. Najczęstsze skutki to:
- złamania kończyn, miednicy i kręgosłupa,
- urazy głowy (np. wstrząśnienie mózgu),
- uszkodzenia narządów wewnętrznych,
- przewlekły ból, ograniczenia ruchowe, trwała niepełnosprawność,
- problemy psychiczne: trauma, zespół stresu pourazowego, depresja.
Skutki finansowe też są duże: leczenie, rehabilitacja, odszkodowania i straty dla firm.
Najczęstsze przyczyny wypadków z wysokości
Takie wypadki rzadko są przypadkowe. Zwykle wynikają z połączenia błędów ludzkich i problemów technicznych. Znajomość głównych przyczyn pomaga wprowadzić skuteczne działania zapobiegawcze.
Upadki z drabin, rusztowań i innych urządzeń
Drabiny i rusztowania są powszechnie używane i niestety często biorą udział w wypadkach. Najwięcej upadków zdarza się podczas korzystania z drabin (31,4%). W budownictwie upadki z drabin (prawie 50%) i rusztowań (ponad 20%) stanowią większość zdarzeń związanych z wysokością. Najczęstsze błędy to:
- złe ustawienie drabiny, brak stabilizacji,
- zły stan techniczny sprzętu,
- brak zabezpieczeń przed poślizgiem lub przewróceniem,
- nieprawidłowy montaż, uszkodzenia lub przeciążenie rusztowań.
W 2020 roku zgłoszono 10 988 wypadków związanych z drabinami (8 śmiertelnych) oraz 1 873 wypadki związane z rusztowaniami (10 śmiertelnych). Często dochodzi też do upadków z ciężarówek i ich konstrukcji nośnych.
Brak odpowiednich zabezpieczeń i środków ochrony indywidualnej
Częstą przyczyną upadków jest brak barier, osłon i innych zabezpieczeń. Dotyczy to:
- ochrony zbiorowej: barierki, siatki, pokrywy otworów,
- ŚOI: szelki bezpieczeństwa, linki, kaski, obuwie z podeszwą antypoślizgową.
Niestety, bywa że pracownicy nie używają ŚOI, mimo że są dostępne. Zła praktyka, lekceważenie zasad i błędne użycie sprzętu znacząco podnosi ryzyko. Gdy nie ma ochrony zbiorowej, stosowanie ŚOI jest obowiązkowe.
Nieprawidłowe użytkowanie sprzętu lub jego uszkodzenia
Sprzęt używany niezgodnie z przeznaczeniem lub w złym stanie tworzy zagrożenie. Dotyczy to drabin, rusztowań, podestów ruchomych i innych urządzeń. Kluczowe działania:
- regularne kontrole i serwis,
- natychmiastowe wycofanie uszkodzonych elementów,
- brak przeciążania konstrukcji i stosowanie sprzętu zgodnie z instrukcją,
- zabezpieczenie przed przemieszczeniem.
Wady konstrukcyjne i niska wytrzymałość osprzętu także sprzyjają wypadkom.
Nieuwaga i błędy ludzkie podczas pracy
Ponad 70% wypadków ma związek z błędami ludzi lub łamaniem podstawowych zasad. Częste czynniki to:
- pośpiech, rutyna, spadek koncentracji, zmęczenie,
- brawura i ignorowanie zagrożeń.
Jedna chwila nieuwagi może prowadzić do ciężkiego urazu lub śmierci.
Brak szkoleń oraz nieprzestrzeganie przepisów BHP
Braki w wiedzy i szkoleniach często prowadzą do wypadków. Problemy pojawiają się, gdy:
- szkolenia BHP są pomijane lub prowadzone źle,
- pracownicy nie znają przepisów lub rezygnują z wymaganych zabezpieczeń,
- kadra akceptuje niebezpieczne zachowania.
Nieporządek na stanowisku pracy i nieprawidłowa organizacja
Bałagan zwiększa ryzyko. Przykłady:
- niezabezpieczone kable,
- materiały odłożone w złym miejscu (np. wystające pręty),
- śliskie powierzchnie po rozlanych płynach.
Brak jasnych zasad i nadzoru także podnosi ryzyko wypadków.
Warunki atmosferyczne zwiększające ryzyko upadków
Silny wiatr, deszcz, śnieg, lód i skrajne temperatury utrudniają bezpieczną pracę. Problemy to m.in. śliskie powierzchnie, gorsza widoczność i niestabilne podłoże. W takich warunkach prace na wysokości trzeba przerwać lub prowadzić z dodatkowymi środkami ostrożności.
Jak zapobiegać wypadkom z wysokości? Skuteczne metody i dobre praktyki
Zapobieganie wymaga planu, systematycznych działań i stałej nauki. Najlepiej działa połączenie właściwych procedur, dobrego sprzętu i regularnych szkoleń.
Ocena ryzyka przed podjęciem pracy na wysokości
Przed rozpoczęciem pracy trzeba przeprowadzić ocenę ryzyka. Obejmuje ona:
- wskazanie wszystkich zagrożeń (pogoda, podłoże, przeszkody, rodzaj zadania),
- dobór procedur i zabezpieczeń do warunków,
- wybór sprzętu i ŚOI odpowiednich do zadania.
Takie działanie z wyprzedzeniem jest podstawą bezpiecznej pracy.
Dobór właściwego sprzętu i środki ochrony indywidualnej
Potrzebny jest sprawny technicznie, atestowany sprzęt: rusztowania, drabiny, podnośniki i akcesoria. Ważne elementy:
- stabilne drabiny zabezpieczone przed poślizgiem i przewróceniem,
- dodatkowe rozwiązania: profilowane stopnie, nakładki antypoślizgowe,
- ŚOI: szelki, linki, amortyzatory, kaski, obuwie z dobrą podeszwą,
- kontrola dat ważności ŚOI i szybka wymiana po upływie terminu.
Szkolenia BHP i regularne podnoszenie kwalifikacji
Pracownicy wykonujący prace na wysokości powinni przechodzić pełne szkolenia BHP, obejmujące:
- ogólne zasady bezpieczeństwa oraz zasady dla danego stanowiska,
- obsługę sprzętu asekuracyjnego,
- procedury ratownicze i ocenę ryzyka.
Wiedzę trzeba regularnie odświeżać. Szkolenia powinni prowadzić kompetentni instruktorzy, a tematyka musi pasować do realnych zagrożeń. Dotyczy to także kadry zarządzającej.
Jeśli mimo zachowania zasad doszło do wypadku lub szkolenia były niewystarczające, warto skonsultować się z Optimal Solicitors – kancelarią, która specjalizuje się w sprawach dotyczących wypadków przy pracy i pomaga poszkodowanym uzyskać należne odszkodowanie w Wielkiej Brytanii.
Kontrola i konserwacja sprzętu do pracy na wysokości
Przed każdym użyciem użytkownik powinien sprawdzić sprzęt. Dodatkowo potrzebne są okresowe przeglądy zgodne z normami. Najważniejsze zasady:
- natychmiastowe wycofywanie uszkodzonych elementów,
- prowadzenie dokumentacji przeglądów,
- serwis zgodny z zaleceniami producenta.
Dobre wyposażenie i jego regularna konserwacja zmniejszają liczbę awarii i wypadków.
Znaczenie nadzoru oraz organizacja miejsca pracy
Potrzebny jest stały nadzór i porządek na stanowisku. Kierownicy i mistrzowie powinni:
- monitorować przestrzeganie zasad BHP,
- mieć możliwość przerwania pracy, gdy pojawi się zagrożenie,
- dbać o porządek i ochronę stref pracy przed osobami postronnymi,
- oznakować miejsca niebezpieczne i wymóg użycia ŚOI.
Procedury postępowania w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych
Przed rozpoczęciem pracy sprawdzaj prognozę. W przypadku silnego wiatru, opadów, oblodzenia lub skrajnych temperatur:
- zatrzymaj prace lub wprowadź dodatkowe zabezpieczenia,
- skróć czas ekspozycji pracowników,
- zwiększ nadzór,
- usuwaj śnieg i lód na bieżąco, osuszaj śliskie powierzchnie.
Jasne zasady działania przy złej pogodzie zmniejszają ryzyko upadków.
Wypadki z wysokości to realne zagrożenie. Potrzebne są jasne zasady BHP, dobry sprzęt ochronny oraz ciągłe szkolenia i budowanie świadomości pracowników. Każda osoba pracująca na wysokości powinna znać ryzyko i umieć korzystać z dostępnych zabezpieczeń.
Firmy powinny inwestować w sprzęt, szkolenia i kulturę bezpieczeństwa, w której każdy czuje odpowiedzialność za siebie i zespół. Tylko wspólne działania pracodawców, nadzoru i pracowników mogą ograniczyć liczbę wypadków i chronić zdrowie oraz życie.
